حمزه مرادی کارشناس ارشد حقوق

یکی از برنامه های مهم قو قضایه در عرصه قضاوت ایجاد شورای حل اختلاف جهت حل و فصل نمودن اختلافات مردم می باشد.تعداد کثیری از پرونده موجود در نظام قضایی کشور در شواری یاد شده منجر به صلح و سازش می گردد که این یکی از اهداف سازنده قوه قضاییه مبنی بر کاهشش پرونده ها به دادگاه بوده است. اساساً شورای حل اختلاف در ابتدا به منظور صلح و سازش در بسیاری از پرونده ها به ویژه دعاوی که از پیچیدگی کمتری برخوردار است اقدام می نماید که این امر مانع از ورود بار عظیمی از پرونده ها به دادگاه ها می شود و این نکته مثبت این نهاد می باشد.

که همین کارکرد مهم نتیجه عظیم نهادینه شدن فرهنگ گذشت و صلح و سازش را جامعه نهادینه و در راستای تبدیل آن به فرهنگ صلح و سازش اقدام می نماید هر چند که اصلاح و سازش وظیفه همگان است تا جای که مقام معظم رهبری نیز فرموده اند که « یکی از نیاز های اساسی بشر صلح است. البته ما همواره گفته ایم که صلح باید با عدالت همراه باشد»

اشاعه فرهنگ صلح و سازش در جامعه

بی گمان ایجاد صلح و سازش باد در جامعه به یک فرهنک عمومی تبدیل گردد و مورد توجه مسولیت نیز قرار گرفته و در این میان تمام سعی خویش را مبنی بر اشاعه و فرهنگ سازی این امر بنمایند وحتی با تصویب قوانین خاص گام های قوی تری در این بین برداشته شود. حتی انجمن حمایت از زندانیان نیز کنار شورای حل اختلاف می تواند در این عرصه کارگشا بوده و با توجه به وظیفه آن و حمایت از زندانیان می تواند در راستای ایجاد صلح و سازش برای نظام قضایی کشور مفید باشد

از جهتی دیگر نباید از این غافل شد که اثربخشی و ماندگاری حل و فصل دعاوی با صلح و سازش نسبت به‌ احکام قضایی بیشتر است زیرا از قدیم نیز گفته اند که لذتی که در بخشش هست در انتقام نیست و همین امر دست مایه خوبی جهت اشاعه فرهنک سازش توسط نهادی همچون شواری حل اختلاف می باشد. کا اینکه طبق آیات الهی اثر بخشی گذشت می تواند به مراتب نتیجه ی بهتر از احکام قضایی بر جامعه داشته باشد به وضوح در منابع حقوقی ذکر شده است که در اروپا از جیب افرادی که برای تماشای صحنه اقدام جمع شده بودند سرقت می شد که اگر آن صحنه اعدام قبلا به صلح و سازشش ختم می شد دیگر نه اجرای حکم اعدام و نه وقوع یک بزه جدید (سرقت از جیب تماشاگران) را می دیدم.

اختلاف آدمیان از قدیم الایام وجود داشته و قوه قضایه جمهوری اسلامی ایران بر اساس آموزه های دینی اقدام به تشکیل نهاد شورای حل اختلاف نموده است تا در کنار محاکم قضایی اقدام به ایجاد صلح و ایجاد فرهنک سازش بین بنماید.

در کنار اذعان به فواید بی شمار شورا حل اختلاف به ویژه در ایجاد صلح و سازش، نباید از کم و کاستی ها و نقاط ضعف آن نیز غافل ماند که در صورت رفع آن بی گمان نقش شورا ی حل اختلاف در جامعه پر رنگ تر و با کارکرد بهتری ایفا خواهد شد.

عمده نقاظ ضعف شوراهای حل اختلاف به شرح ذیل می باشد

1. عدم بهره گیری از افراد متخصص در رشته های حقوقی و قضایی. ( بزرگترین مشکل شورا های حل اختلاف)
2. شلوغ بودن بیش از محیط اداری شورا هاکه منجر به عدم پاسخگوی مناسب می شود
3. بی توجهی به نیاز به اختصاص زمان لازم به فرآیند دادرسی در بعضی موارد
4. عدم کاهش هزینه دادرسی پرونده های ارجاعی به شورای حل اختلاف که در صورت کاهش این امر می تواند زمینه ایجاد صلح و سازش را بیشتر کند.

اما در این میان شورای حل اختلاف با بهره گیری از تعداد بیشتری از افرادی با تحصیلات حقوقی تلاش مضاعفی را به خرج داده تا جای تعدا کثیری از پرونده های مطروحه و ارجاعی به شورای حل اختلاف با صلح و سازش خاتمه یافته است که این خود توانای این نهاد را در صلح و سازش نشان می دهد.

نقاط قوت شورای حل اختلاف

• ایجاد صلح و سازش بیشتر در بین مراجعه کننده گان
• کاستن از تعداد مراجعه کننده گان به دادگستری
• رسیدگی سریعتر و منظم تر به پروند ها با بکارگیری بیشتر افرادی با تحصیلات حقوقی در شورای حل اختلاف
• بازرسی و نظارت بیشتر توسط مسولین دادگستری به ویژه ریس دادگستری و دادستان جهت پیگری امورات حقوقی شهروندان

با این اوصاف کارکرد نهاد شورای حل اختلاف را بی گمان می توان بسیار بیشتر از اینها عنوان نمود و قطعا بدون حضور این نهاد بخش عمده صلح و سازش های روی داده بخصوص در مناطقی از کشور که دعاوی و اختلاف های کوچک به وفور دیده می شود را نباید انکار کرد. امید است که این نهاد وسیع تر و کاراتر از همیشه به کار خود ادامه دهد و نقش خود را برای ایجاد صلح وسازش به خوبی نشان دهد هر چند که اصلاح و سازش وظیفه همگان است.